"Voeding is je medicijn"

Voeding

Voeding als Medicijn 

In de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) is voeding niet slechts een manier om honger te stillen, maar een krachtig middel om gezondheid te ondersteunen, balans te herstellen en ziekte te voorkomen. Deze visie, die duizenden jaren teruggaat, ziet voeding als een van de belangrijkste pijlers van een gezond leven. In plaats van symptomen te bestrijden, richt TCM zich op het versterken van de vitale energie (Qi), het voeden van het Bloed, het balanceren van Yin en Yang en het harmoniseren van de organen.

Het klassieke gezegde "voeding is je medicijn" ("shi liao") weerspiegelt deze visie. 

De manier waarop we eten, wat we eten en wanneer we eten, heeft allemaal invloed op de energiestromen in het lichaam, ook wel "Qi" genoemd. Binnen deze visie is het warme ontbijt van bijzonder belang. Waar westerse diëten vaak inzetten op snelle smoothies of koude muesli, adviseert TCG juist warme, gekookte maaltijden om de spijsvertering te ondersteunen, vooral in de ochtend.

De spijsvertering wordt vergeleken met een kookpot. De milt en maag worden gezien als het centrum van de vertering en transformatie van voedsel naar energie (Qi) en bloed (Xue). Een koude maaltijd – zoals yoghurt of fruit direct uit de koelkast – werkt als een emmer koud water op deze “kookpot”, wat het vuur dooft en de spijsvertering vertraagt.

Belangrijke redenen voor een warm ontbijt:

Ondersteuning van de miltenergie: De milt houdt van warmte en droogte. Warme maaltijden versterken deze energie.

Verhoogde Qi-productie: Gekookt voedsel is gemakkelijker te verteren en om te zetten in energie.

Preventie van dampvorming: Koude en rauwe voeding kan vochtophoping veroorzaken, wat leidt tot vermoeidheid, slijmvorming en een zwaar gevoel.

Stabiliteit van lichaam en geest: Warme voeding in de ochtend helpt het zenuwstelsel kalmeren en de dag met stabiliteit te beginnen.

Algemene richtlijnen voor een warm ontbijt volgens TCG
Gebruik gekookte granen als basis – zoals rijst, havermout, gierst of quinoa.

Vermijd koude dranken bij het ontbijt. Drink liever warm water of een milde kruidenthee.

Voeg verwarmende kruiden toe, zoals kaneel, gember, kardemom of nootmuskaat.

Seizoensgericht eten: Pas je ontbijt aan op het seizoen

Geen haast: Eet langzaam en met aandacht, dit bevordert de opname van Qi.

De basisprincipes van TCM-voedingsleer zijn gebaseerd op het idee dat elk voedingsmiddel unieke eigenschappen bezit die invloed uitoefenen op de balans van het lichaam. De kernbegrippen zijn:

1. Qi, Bloed, Yin en Yang

  • Qi: levensenergie die alle lichaamsfuncties aanstuurt.

  • Bloed: voedt organen en weefsels; nauw verbonden met Qi.

  • Yin: koelend, voedend, bevochtigend.

  • Yang: verwarmend, activerend, opbouwend.

2. De Vijf Smaken en hun werking

Elke smaak correspondeert met een orgaan en heeft een specifieke werking:

  • Zoet (bijv. wortels, rijst): tonifieert, harmoniseert, ontspant

  • Zuur (citroen, azijn): samentrekkend, conserveert vloeistoffen

  • Bitter (koffie, groene bladgroenten): drogend, ontgiftend

  • Scherp (ui, gember): beweegt Qi en Bloed, opent poriën

  • Zout (zeewier, miso): verzacht, weekt harde massa's, voedt de Nieren

3. Thermische eigenschappen

Voeding wordt ingedeeld op basis van haar werking op de interne temperatuur:

  • Verwarmend: lamsvlees, kaneel, gember

  • Neutraal: rijst, wortelen, kip

  • Verkoelend: watermeloen, komkommer, munt

De rol van de Milt en Maag in voeding

De Milt en Maag vormen samen de centrale as van de spijsvertering in TCM. De Maag ontvangt voedsel en verteert het, terwijl de Milt de essentie van het voedsel omzet in Qi en Bloed.

Wanneer de Milt verzwakt is door verkeerde voeding (bijv. te koud, te rauw, te vettig, onregelmatig eten), kan dit leiden tot:

  • Vermoeidheid

  • Opgeblazen gevoel

  • Losse ontlasting

  • Damp (slijmvorming)

  • Emotionele instabiliteit

Daarom ligt in TCM de nadruk op het ondersteunen van de Milt met gekookt, warm, zacht en licht zoet voedsel.

Voeding bij veelvoorkomende klachten

1. Qi-tekort

Symptomen: vermoeidheid, zwakke spijsvertering, concentratieproblemen

Voedingsadvies:

  • Gekookte rijst, gierst, zoete aardappel

  • Wortelen, pompoen, linzen

  • Kip, eieren, dadels

  • Vermijd rauw en koud voedsel

2. Bloedtekort

Symptomen: duizeligheid, droge huid, bleke lippen, slaapproblemen

Voedingsadvies:

  • Zwarte bonen, rode bieten

  • Eidooiers, rundvlees, lever

  • Zwarte sesam, goji bessen, rode dadels

3. Yin-tekort

Symptomen: droge mond, slapeloosheid, opvliegers, nachtzweten

Voedingsadvies:

  • Peer, banaan, komkommer (licht verkoelend)

  • Tofu, tempeh, witte rijst

  • Lotuszaad, leliebol, amandelmelk

4. Yang-tekort

Symptomen: koude handen/voeten, neerslachtigheid, trage stofwisseling

Voedingsadvies:

  • Gember, kaneel, lamsvlees

  • Prei, ui, knoflook

  • (Botten) Bouillons, kippensoep

5. Damp-accumulatie

Symptomen: opgeblazen gevoel, slijmvorming, vermoeidheid na eten

Voedingsadvies:

  • Gierst, mungbonen, rettich (daikon)

  • Gemberthee, citroen, peterselie

  • Vermijd zuivel, suiker, frituur

Praktische richtlijnen

Eet regelmatig en in rust.

Kauw goed en vermijd haastig eten.

Begin de dag met een warm stevig ontbijt.

Eet gekookte of gestoomde voeding.

Beperk zuivel, suiker en rauw voedsel.

Drink geen koude dranken.
Stem je voeding af op je constitutie en het seizoen.

Gezonde ontbijt tips

 

Een goed ontbijt is volgens TCM essentieel om de spijsvertering op gang te brengen, de Milt te versterken en de Qi voor de dag aan te vullen. Hier volgen praktische tips:

  1. Kies voor warme, gekookte voeding: Dit ondersteunt de Milt en voorkomt dat het lichaam energie moet gebruiken om koude voeding te verwarmen.

  2. Vermijd rauwe, koude of bewerkte voeding: Zoals yoghurt, koude smoothies of ontbijtgranen met melk.

  3. Gebruik licht zoete smaken en neutrale ingrediënten: Zoals pompoen, gierst, rijst of havermout.

  4. Voeg kruiden toe voor extra ondersteuning: Gember, kaneel, kardemom en nootmuskaat versterken de spijsvertering.

  5. Eet in rust en met aandacht: Dit bevordert een goede opname van voedingsstoffen.

  6. Pas je ontbijt aan op het seizoen:

    • Lente: gierstpap met groene appels en munt

    • Zomer: rijstpap met peer en munt (licht gekoeld maar niet koud)

    • Herfst: havermout met pompoen en kaneel

    • Winter: zwarte rijst congee met dadels, gember en walnoten

om een tekst te typen.

Warme Ontbijtrecepten volgens TCM

1. Gierstpap met appel, kaneel en rode dadels

Versterkt Milt en Bloed, harmoniserend en licht verwarmend.

Ingrediënten:

  • 50 g gierst

  • 1 appel (geschild en in stukjes)

  • 3–4 rode dadels (ontpit)

  • ½ tl kaneel

  • 400 ml water

  • Optioneel: beetje zwarte sesamzaad of walnoten

Bereiding:

  1. Spoel de gierst goed af.

  2. Breng samen met het water, appel en rode dadels aan de kook.

  3. Laat 20-25 minuten zachtjes koken tot het zacht en romig is.

  4. Voeg kaneel toe en serveer warm.

2. Zwarte rijst congee met gember en walnoten

Verwarmend, voedt Nier-Yin en Bloed, ideaal voor de winter.

Ingrediënten:

  • 50 g zwarte rijst

  • 2 plakjes verse gember

  • 1 el walnoten (gehakt)

  • 500 ml water

Bereiding:

  1. Spoel de zwarte rijst goed en week indien mogelijk een nacht.

  2. Kook de rijst met water en gember op laag vuur (30–40 min) tot een zachte pap ontstaat.

  3. Voeg walnoten toe op het einde. Eventueel zoeten met beetje dadelsiroop.

3. Zoete aardappel-havermoutpap met gember

Verwarmend, versterkt de Milt en voedt Qi.

Ingrediënten:

  • 40 g havermout

  • ½ zoete aardappel (geraspt of in kleine blokjes)

  • ½ tl verse geraspte gember

  • 1 tl sesampasta (optioneel)

  • 300 ml havermelk of water

Bereiding:

  1. Kook de havermout met de zoete aardappel en gember in de melk of het water.

  2. Laat zachtjes sudderen tot de aardappel gaar is.

  3. Roer er eventueel sesampasta door voor extra voeding.

4. Hartige rijstsoep met pompoen en linzen

Tonifieert Qi en verwarmt zacht het centrum.

Ingrediënten:

  • 50 g gekookte rijst

  • 100 g pompoen (in blokjes)

  • 2 el rode linzen

  • 1 tl misopasta

  • 500 ml water of bouillon

  • Snufje gemberpoeder of vers geraspt

Bereiding:

  1. Breng water, rijst, linzen en pompoen aan de kook.

  2. Laat 20–25 minuten zachtjes koken tot alles zacht is.

  3. Voeg miso en gember toe aan het einde. Niet meer koken na toevoegen van miso.

5. Kruidige quinoa-pap met peer en kardemom

Voedt Yin, licht verkoelend, ideaal voor de herfst.

Ingrediënten:

  • 40 g quinoa (wit of gemengd)

  • 1 peer (in blokjes)

  • 1–2 kardemompeulen of snufje poeder

  • 400 ml water of rijstmelk

Bereiding:

  1. Spoel quinoa goed en kook met het vocht en kardemom 20–25 minuten.

  2. Voeg peer toe en laat nog even meekoken.

  3. Eventueel wat zwarte sesam of leliebol toevoegen.

 

Voeding is in de Chinese geneeskunde een essentieel en krachtig middel om gezondheid te ondersteunen. Door dagelijks bewust om te gaan met wat we eten, afgestemd op ons lichaamstype, het seizoen en eventuele klachten, kunnen we preventief werken aan balans en vitaliteit. TCM leert ons dat we met simpele ingrediënten en respect voor onze interne en externe natuur ons lichaam kunnen voeden als medicijn. Zo wordt elke maaltijd een kans voor heling, onderhoud en harmonie.

In een tijd waarin velen zoeken naar natuurlijke manieren om gezondheid te behouden of herstellen, biedt de voedingsleer van TCM een rijke, eeuwenoude bron van wijsheid die vandaag de dag nog even relevant is als toen.